صادرات

صادرات چیست؟

کلمه صادرات ، واژه ای ایست که بارها آن را دیده و شنیده ایم. تعاریف متعددی برای این واژه وجود دارد اما ساده‌ترین تعریف آن عبارت است : انتقال ، ارسال و یا فرستادن کالا از محلی به محل دیگر ، به عبارت دیگر از داخل به خارج کشور است. همچنین صادرات را طبق تعریف اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران به این صورت می توان عنوان کرد : منظور از صادرات خروج کالا از قلمرو گمرکی و مرزی کشور مبدا ، همراه با رعایت قوانین و مقررات موجود.

در تعریف صادرات همیشه دو طرف اصلی وجود دارد که ذینفع هستند. به صورتی که فروشنده کالا یا خدمات به عنوان “صادرکننده” و خریدار کالا یا خدمات نیز با عنوان “واردکننده” شناخته می شوند. در حالت کلی در تجارت بین الملل ، واژه “صادرات” اشاره به فروش کالا و خدمات به بازارهای خارج از قلمرو گمرکی کشور تولید کننده، اطلاق می گردد.

صادرات برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها بسیار حائز اهمیت است. و میتواند فواید بسیاری را به همراه داشته باشد. بنابراین در تجارت بین الملل و همچنین در برنامه های توسعه اقتصادی کشورها ، توجه به صادرات ، چه بصورت نفتی و چه بصورت غیر نفتی همیشه از الزامات بوده و جزء یکی از مهمترن شاخص های رشد و توسعه اقتصادی یک کشور به شمار می رود که از فروش منابع نفتی و گازی و تولیدات و خدمات به کشورهای دیگر میتواند عایدات بسیاری از جمله درآمد ارزی ، افزایش اعتبار کشور مبداء ،  بیشتر معرفی شدن محصولات و خدمات در سطح جهانی و غیره به همراه داشته باشد و در برقراری تعادل تجاری و ایجاد موازنه اقتصادی کمک شایانی می نماید .

همچنین صادرات کالا و خدمات توسط شرکت های تولید کننده باعث می گردد که این شرکتها به جهت حفظ موقعیت رقابتی خود در بازارهای بین المللی ، برنامه ریزی های گسترده ای را داشته باشند و درصدد بالا بردن کیفیت محصولات خود بر آمده و هزینه های مربوط به تولید را کاهش دهند. بالا بردن مهارت کارکنان نیز از دیگر مزایای صادرات شرکتها است، زیرا شرکتها برای تولید کالای استاندارد و با کیفیت جهانی مجبور هستند که دانش و مهارت کارکنان و همچنین دانش سازمانی خود را ارتقا دهند.

بالا رفتن سهم بازار و جلوگیری از کاهش تولید و فروش محصول در صورت فعالیت رقبا در بازار داخلی و همچنین افزایش تجربه بین المللی ، تولید کالاهایی با هزینه کمتر نیز از دیگر مزایای صادرات است. بدین صورت که با بروز رکود در بازار داخلی، شرکت دارای موقعیت تجاری مناسبی در خارج از کشور بوده و میتواند سود آوری خود را از این طریق تامین نماید.

صادرات نیز انواع مختلفی دارد که در ادامه توضیح داده شده است :

• صادرات کالا بصورت قطعی

عبارت است از خارج کردن کالا و خدمات از قلمرو گمرکى کشور با هدف فروش، استفاده یا مصرف در سایر کشور های خارجی. صادرات قطعى میتواند با توجه به مقررات صادرات و واردات از نظر عاملین آن از طرق بازارچه‌هاى مرزى ، مناطق آزاد ، شرکت‌هاى تعاونى و مرزنشینان و تجار صورت گیرد.

• صادرات کالا بصورت موقت

یک تعریف رایج از صادرات موقت عبارت است از خارج کردن کالا از قلمرو گمرکى کشور به منظور عرضه و نمایش در نمایشگاه‌ها ، انجام تعمیرات ، تکمیل و فرآورى در خارج از قلمرو گمرکى کشور و سپس بازگرداندن آن به داخل قلمرو گمرکی.

به عنوان مثال : کالاهاى مصرفى و خوراکی مانند شیرینى و شکلات و سایر فرآورده‌هاى غذائى تولید شده در داخل، در نمایشگاه‌هاى خارج از کشور عرضه و به نمایش گذاشته مى‌شود. چنانچه قسمتی از کالاى مصرفى در زمان برقرارى نمایشگاه خارجى مجاناً به بازدیدکنندگان داده یا به آنها فروخته ‌شود. در بازگشت به کشور در مورد آن کالاهای مصرف شده و فروش رفته ، تشریفات مربوط به صادرات قطعی، اعمال خواهد شد. در خصوص کالاهاى مصرفى بادوام مانند لوازم خانگى یا ماشن‌آلات صنعتى – عرضه شده در نمایشگاه‌هاى خارجى ، در صورت فروش پس از اتمام نمایشگاه و برگشت صاحب کالا به کشور در مورد اقلام فروش رفته در نمایشگاه، تشریفات صادرات قطعى انجام می گردد.

در مورد برخى از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات موجود در داخل کشور، ممکن است امکان تعمیر در داخل کشور وجود نداشته باشد، لذا در صورت خراب شدن آنها براى تعمیر باید موقتاً به خارج از کشور ارسال شود. در ارتباط با ماشین‌آلات و دستگاه‌هاى مذکور نیز تشریفات صدور موقت انجام مى‌شود. در مورد تکمیل یک کالاى تولیدى داخلى در خارج از کشور، ممکن است این عمل به خاطر نبود فن‌آورى در داخل و یا گران‌تر بودن هزینه کار در کشور، در خارج از کشور انجام و سپس کالا به کشور بازگردانده شود.

• صادرات کالا بصورت قطعی در حجم تجاری

صادرات قطعی در حجم تجاری به کالاهایی گفته می شود که به تشخیص گمرک جهت فروش و معامله ، وارد یا صادر می گردد ، اعم از اینکه به همان شکل یا پس از انجام عملیات تولیدی ، تفکیک و بسته بندی ، به فروش می رسد.

طبق قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرائی واردات و صادرات ایران ، ملاک تجاری بودن یک محصول یا کالای صادراتی این است که صدور و ارائه آن صرفاً به منظور فروش انجام گیرد. و ذکر این نکته نیز لازم و ضروری است که نحوه تشخیص اهداف فروش کالا نیز توسط اداره گمرک تعیین می گردد. بنابراین بر اساس این تعریف ، آن کالایی که به تشخص اداره گمرک برای فروش به خارج از کشور ، برده می شود حتما باید تشریفات اداری مربوط به صادرات قطعی تجاری را سپری نماید.

• صادرات کالا قطعی غیر تجاری

صادرات قطعی غیر تجاری نوع دیگری از صادرات است که از طریق پست و مسافر انجام می گیرد .در ادامه نمونه هایی از این نوع صادرات خدمتتان ارائه شده است :

ماده ی (۱) توریستها و اتباع کشورهای مستقل مشترک المنافع که به کشور ایران مسافرت می نمایند حق این را خواهند داشت که در برابر مقدار ارزی که به سیستم بانکی کشور اظهار داشته اند و در مقابل آن اعلامیه ارزی دریافت کرده اند میتوانند اقدام به خروج کالاهای مجاز صادراتی به همراه خود از کشور نمایند .

تبصره ۱- خروج کالا تا سقف هزار دلار توسط واجدین شرایط ماده ۱ نیازی به اظهار سیستم بانکی کشور و دریافت اعلامیه ارزی ندارد .

تبصره ۲- نرخ خرید ارزی مسافرین فوق ، قیمت ارز واریزنامه ای در روز قبل خواهد بود . ( نرخ صادراتی + قیمت واریزنامه در بازار بورس )

تبصره ۳ – خروج کالا همراه مسافر به هر میزان نیاز به مجوز و گواهی های رایج ندارد .

تبصره ۴ – خروج کالاهای صادراتی مجاز برای مسافران کشورهای ( CIS ) نیاز به ارایه کارت بازرگانی ندارد .

تبصره ۵ – مبنای ارزیابی کالاهای همراه مسافر نرخ های مصوب کمیته دایمی قیمت گذاری کالاهای صادراتی مستقر در مرکز توسعه صادرات ایران می باشد .

تبصره ۶ – در زمان خروج کالا در هر مورد که نرخ مصوب اعلام نگردیده باشد جهت جلوگیری از بروز هر گونه مشکل برای مسافرین ، تعیین نرخ بر عهده گمرک مربوطه می باشد .

ماده (۲) مسافران ایرانی عازم کشورهای مستقل مشترک المنافع ( CIS ) مجاز به خروج کالاهای مجاز صادراتی به همراه خود به میزان پانصد دلار می باشند . خروج کالا بیش از این مبلغ تنها زمانی مجاز است که با ارز منشای خارجی و طبق اعلامیه ارزی بانک های ایرانی صورت پذیرد .

تبصره ۱ – ترددهای مرزی نیز شامل مقررات فوق می باشد .

تبصره ۲ – خروج اینگونه کالاها به هر میزان نیاز با ارایه مجوز و گواهی هایی رایج صادرات ندارند .

تبصره ۳ – مبنای ارزیابی کالاهای همراه مسافر نرخهای مصوب کمیته دایمی قیمت گذاری کالاهای صادراتی مستقر در مرکز توسعه صادرات ایران می باشد .

ماده (۳) گمرک ایران آمار صادرات مسافری را در سر فصل معین و به صورت ارزی همه ماهه به همراه آمار صادرات غیر نفتی کشور اعلام خواهد نمود .

• صادرات کالا بصورت مجدد

کالای خارجی که با انجام تشریفات مربوط به ورود قطعی از گمرک ترخیص شده است ، چنانچه به کشور ثالث صادر شود ، این عمل را صدور مجدد می گویند .

برای ترخیص این گروه از کالاها مانند همه کالاهای وارداتی به گمرک حقوق گمرکی و سود بازرگانی پرداخت می شود ، لکن در صورت صدور مجدد آنها ، برای بازپس گرفتن حقوق گمرکی و سود بازرگانی پرداخت شده مقرراتی وجود ندارد .

ترانزیت خارجی

عبارت است از عبور کالای خارجی از سرزمین کشور .

کالای ایرانی که تشریفات صادرات قطعی روی آن انجام شده و از کشور خارج شده است چنانچه در ارسال به مقصد دیگری ، لازم باشد که از سرزمین ایران عبور کند ، روی آن نیز تشریفات ترانزیت خارجی انجام می شود . ممکن است کالای خارجی که از کشور عبور می نماید توسط یک بازرگانی ایرانی از یک کشور خریداری شده و به کشور ثالثی فروخته شده باشد ، که در اینصورت عمل بازرگان ، « صدور خدمات بازرگانی » نام دارد و نه صدور کالا .

صادرات علاوه بر مزیت های مختلفی که می تواند برای شرکت ها و کشور مبدا داشته باشد میتواند مشکلاتی هم بوجود آورد. از جمله این که :

۱- بوجود آمدن مشکلاتی در زمینه تولید محصولات و خدمات برای شرکت های متوسط و کوچک

۲- به چالش کشیدن توان مالی شرکت ها به دلیل خطر نوسانات نرخ معاملات در حال انجام

۳- عدم توانایی شرکت ها در برقراری ارتباط موثر با کشور ها و بازارهای خارجی به دلیل وجود اختلافات فرهنگی  ، تفاوت زبانی ، عدم آشنایی و شناخت کافی از اصول بازرگانی در کشور های خارجی

۴- ایجاد ریسک بالای سرمایه گذاری و صادرات به دلیل نبود برنامه ریزی منسجم و مشاوره مالی تخصصی در زمینه تجارت در برخی شرکت ها